Morświny to spokrewnione z delfinami najmniejsze na świecie walenie. Chronią je międzynarodowe konwencje, porozumienia oraz prawo krajowe. W 2008 roku Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznała, że morświny żyjące w Bałtyku są krytycznie zagrożone wyginięciem. Minister Środowiska wobec rodzimego gatunku Phocoena phocoena zaleca podejmowanie aktywnych form jego ochrony.
Celem realizowanego w latach 2008 – 2011 przez Stację Morską Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego projektu było sprawdzenie czy na Zatoce Puckiej da się zaradzić problemowi śmiertelności tych zwierząt poprzez przetestowanie skuteczności działania urządzeń ostrzegających te zwierzęta przed wpływaniem w miejsca stosowania tradycyjnych dla lokalnego rybołówstwa sieci skrzelowych.
Do badań migracji morświnów w rejonie Zatoki Puckiej użyto najnowszych technologicznie urządzeń i metod. Dzięki hydroakustycznym detektorom typu POD wykrywającym obecność morświnów, ustalono, że przebywały one tutaj najchętniej zimą i wiosną. Określono przestrzeń i miejsca, których na wystawianie swoich narzędzi połowowych potrzebowali rybacy. Sprawdzono czy, aby uchronić morświny przed wpadaniem w śmiertelne dla nich sieciowe pułapki, można zastosować akustyczne odstraszacze (tzw.pingery) nie stosując ich bezpośrednio na sieciach. Przeprowadzone doświadczenie potwierdziło efektywność takiego sposobu zastosowania pingerów. Posadowiona pomiędzy Helem a Gdynią bariera dźwiękowa ograniczała wpływanie morświnów w rejon łowisk.
Wyniki przeprowadzonego eksperymentu opublikowane będą na stronie internetowej projektu www.morswin.pl (po dniu 31 stycznia 2012 roku), a szczegółowe ich analizy w specjalistycznych opracowaniach naukowych.
Uzyskane rezultaty dają administracji morskiej podstawy do doraźnego wdrożenia akustycznego sposobu odstraszania morświnów od łowisk na Zatoce Puckiej w okresach, gdy skala użycia sieci skrzelowych jest bardzo duża. Metoda ta uwzględnia interesy rybaków i poważnie może niwelować śmiertelność zwierząt. Jeśli zostanie zastosowana, to prowadzenie połowów na Zatoce Puckiej będzie znacznie bardziej przyrodniczo bezpieczne niż dotychczas. Trzeba jednak pamiętać, że ciągłe wypłaszanie zwierząt z siedlisk nie może być trwałym sposobem ich ochrony. Należy zatem wspólnie poszukiwać takich sposobów unikania przyłowu, aby łowiska były miejscami bezpiecznej koegzystencji morświnów i rybaków.
Doświadczalna część projektu wzbogacona była działaniami upowszechniającymi informacje na temat najnowszej wiedzy o życiu morskich ssaków i pozyskanie społecznej akceptacji na rzecz ich ochrony. Dzięki projektowi wydrukowano i rozpowszechniono kilkanaście tysięcy ulotek i broszur o biologii, ekologii, zagrożeniach i ochronie morświnów. Promowano rybołówstwo stosujące sieci bezpieczne dla morskich ssaków. Zrealizowano film dedykowany problemom ochrony bałtyckich morświnów. Rozesłano go do kilkunastu nadmorskich szkół, do biur terenowych inspektoratów rybołówstwa, organizacji rybackich, urzędów nadmorskich gmin i miast, a także do instytucji związanych z ochroną oraz zarządzaniem zasobami morza.
Podstawowe dofinansowanie projekt uzyskał z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pozostałe koszty pokrył Uniwersytet Gdański przy wsparciu finansowym Fundacji Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego i Grupy LOTOS S.A., która przekazała środki na zakup dodatkowej aparatury badawczej do hydroakustycznego śledzenia obecności morświnów.
Stacja Morska Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego kieruje podziękowania do instytucji współpracujących – Urzędu Morskiego w Gdyni, Biura Hydrograficznego Marynarki Wojennej, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Gdańsku. Dziękujemy także grupie rybaków, która wspomagała nas cennymi radami i pomagała w odzyskiwaniu sprzętu badawczego.
Tych, którzy do tej pory nie mieli okazji do współpracy zachęcamy do włączenia się w wymianę doświadczeń i pomysłów na godzenie ochrony przyrody morza z cywilizacyjnymi potrzebami człowieka. Wymagają tego między innymi morskie obszary sieci Natura 2000.